وصیت نامه شهدا هرکدام یک کتاب معرفت است - آسمان تو

این کتاب دربردارنده نکات شاخص و جلوه های قدسی و نشانگر تعالی روح و پرواز فکر و اندیشه های متعالی شهدای خبرنگار این مرز و بوم است که در فضای امروز جهان با وجود انواع جاذبه ها، لحظه ای از انجام وظیفه در نقش یک رسول خبری و مسلمانی متعهد و مجاهد غفلت نکرده و با نثار خون خویش مکتب حیات بخش انقلاب اسلامی را زنده و پویا به سراسر جهان معرفی کرده و جلوه های بزرگ و قابل اطمینان در تاریخ ایران اسلامی و جهان حقیقت خواه را به یادگار گذشته اند.

گفت وگو با محمدقاسم فروغی جهرمی، نویسنده کتاب رسانه های قدسی را در ادامه می خوانیم.

تألیف کتاب رسانه های قدسی (مجموعه وصیت نامه شهدای خبرنگار) چگونه صورت گرفت؟

همان گونه که امام خمینی(ره) تأکید داشتند و می فرمودند که این وصیت نامه های شهدا را مطالعه کنید، باید به این امر اهتمام ورزیم. این وصیت نامه ها، گنج نامه هایی است که انسان تا زمانی که در آن ها تحقیق نکند و به یکایک توصیه ها و سفارش آن شهیدان بی نظیر تاریخ عمل نکند، نمی تواند به معرفت و اندیشه هایی که لابه لای کلمات و جملات آن ها گنجانده شده، دست یابد.

به نظر نمی رسد در تاریخ در هیچ عرصه و زمانی این انبوه دست نوشته ها و وصیت نامه ها با این محتوا و غنای معرفتی نگاشته شده باشد. غنای این وصیت نامه ها یکی از مهم ترین ذخایر فرهنگی ـ معرفتی دفاع مقدس است که ناشناخته مانده و کارهای پژوهشی و بهره برداری های کاربردی از آن نشده و باید در حد توان و با توجه به فرصت های موجود نسبت به ترویج و نشر آن ها اقدام گردد.اگر در این زمینه ها کم کاری گردد باعث خسران نعمات الهی است، چون این مطالب همانند گوهری است که باید نسبت به آن توجه شده و در فرایند حیات جریان پیدا کند.

ضرورت تبیین وصیت نامه شهدا برای جامعه چیست؟

اگر در در حوزه شناختی نسبت به این وصیت نامه ها توجه گردد، بی شک آبشخور فراوری بسیاری از فراوریات فرهنگی، ادبی و هنری خواهد شد. آیا این وصیت نامه ها حاصل یک عمر سیر و سلوک عارف برجسته از حیاط زنده نیست؟ پس چرا ما از آن بهره نبریم و در جهت ارتقای کمال و رشد جامعه به ویژه نسل جوان کم توجه باشیم؟ مسلما اگر سلامت حیات جامعه را بخواهیم، یکی از راه های رسیدن به آن، توجه به وصایایی است که شهدا در آخرین لحظات زندگی خود بیان کردند، زیرا انسان در آن لحظات و دقایق روحی پیدا می نماید که ظرایف ماوراء را به چشم دل می بیند و عرصه های آسمانی و ملکوتی را نظر می نماید و به جهان و جهانزدگان می خندد و حسرت می برد که چرا زودتر به این درجه نرسیده است. ما با مرور وصیت نامه های معنوی می توانیم در دقایق شهدا حضور یابیم و حقیقتا حاصل عمر باید نظاره ملکوت باشد نه دغدغه از آتش دوزخ.

نحوه اعتبارسنجی وصیت نامه شهدای دفاع مقدس به چه صورت بوده است؟

در پاسخ به این سؤال این نکته مهم است که اعتبار چه چیزی را می خواهیم بسنجیم. آیا ما در مقام سنجش اعتبار وصیت نامه های شهدا هستیم؟ اگر در اصل وصیت نامه ها دقیق شویم، می بینیم آنچه بر جان، روان و اندیشه ما می نشیند، جز خیر، صلاح و خوبی نیست، پس چرا باید در آن شک کنیم؟ اگر کمی علمی زده نشویم و با حسن نیت و درایت لازم در این عرصه وارد شویم، حق را از باطل تمیز می دهیم و اگر زلزله و تکانی در وجودمان احساس کردیم، بدانیم این حقیقت محض و لحظه ناب زندگی فراجهانیی است و باید بر آن تأمل کنیم.

راه های تشخیص سره از ناسره شاید برای افراد متفاوت باشد. هر شخص به لحاظ روش اندیشه، توجه به حقایق، کنکاش در اصل زندگی و بسیاری از مولفه ها و ویژگی ها می تواند راه هایی را برای رسیدن به حقیقت عالم از این وصایای شهدا برای خود حاصل کند و مسلما یک راه منحصربه فرد نمی توان ارائه کرد. روش علمی هم راه هایی را برای حل مسائل عرضه می نماید، ولی بهتر است بگذاریم و اجازه دهیم تا هر شخص به فراخور حال و دغدغه های خویش از این گنج بهره مند گردد، در آن صورت کثرت مخاطبان با تنوع و تکثر خود، عالم متفاوتی را در ملکوت می یابد و فردیت به اجتماع تبدیل خواهد شد.

واقعا نمی توان محدوده ای برای محورهای اصلی وصیت نامه ها ذکر کرد. اگر پژوهشگر و محققی بخواهد در موضوعاتی ورود کند، مسلما می تواند به نتیجه دلخواه برسد، اما تأمل در اصل وصیت نامه ها با همه تفاوت ها و اختلاف های انسانی، جهت رشد و کمال را نشان می دهد، این زوایا و دریچه به سادگی به روی هر شخص باز نمی گردد. یک شهید که خداوند او را عند ربهم یرزقون می خواند و او را زنده می پندارد، چگونه می تواند یک موجود زمینی و جهانیی باشد؟ در اصل حقیقت شهید، حقیقتی نهفته در ملکوت است، بنابراین اینکه ما به موضوعات و محورهای معمولی در وصیت نامه ها بپردازیم و بر محورها و شاخصه ها تأکید کنیم، شاید جفا به اصل حقیقت نهفته در وصیت نامه ها باشد.

هر وصیت نامه یک کتاب معرفت است. زمین تشنه ای می خواهد که از آن سیراب گردد. آنکه احساس می نماید از لذایذ دنیوی بهره مند است و در این جهانی خاکی دست و پا می زند، چگونه ممکن است عالم ملکوت را دریابد؟ چه رسد به اینکه عند ربهم یرزقون گردد. به نظرم اگر همگان تنها بر این آیه تأمل نمایند، آن گاه به جهانیی وارد می شوند که برکات آن بی حد و حصر است، زیرا وجود انسان ها ظرفیت نامتناهی دارد و باید که در این ظرف، آنچه مناسب است وارد کنیم. تفکر و تأمل در وصایای شهدا از جانب هر آزاده و صاحب اندیشه ای نه تنها ورود به عالم انسان شناسی بلکه جهان شناختی است.

نوشتن در حوزه دفاع مقدس تا چه اندازه بر نسل جوان ما تأثیرگذار بوده است؟

اصولا نوشتن با نگارش هدفمند فرق دارد. نوشته ها می تواند در هر قالب، موضوع، محتوا، شکل، فرم و غیره باشد، اما نگارش متن هدفمند باید دارای ویژگی هایی باشد تا در موضوع مورد نظر از لحاظ فرم و محتوا مناسب و مطلوب باشد. مخاطب امروز و فردا مسلما متفاوت هستند، همان گونه که مخاطب دیروز با امروز فرق دارد. موضوع دفاع مقدس به نظر من یک خاصیت فرازمانی و فرامکانی دارد. اصل دفاع مقدس حقیقت وجودی انسان های شریف و خودمطلع است. اگر انسان هدفمند و مطلع نباشد، هیچ دفاع مقدسی در حوزه معرفتی او معنا ندارد.

دفاع مقدس عبارتی نیست که منحصر به هشت سال جنگ تحمیلی باشد. واژه ها و عبارات ابتدا کلمه اند، وقتی درباره موضوعی استفاده می شوند، روح پیدا می نمایند. هر روز شاهد تولد این نوع واژه ها هستیم. هیچ واژه ای در زندان زمان نمی ماند، همه عبارات و واژه ها در ظرف زمان و مکان معنا پیدا می نمایند و دفاع مقدس هم یک امر معرفتی است و امر معرفتی در ظرف زمان و مکان محصور نمی گردد، لذا نه دفاع مقدس و نه مخاطب ما در زمان و مکان قدیم نمانده است. ما اگر در سال های قدیم بمانیم و به موضوع و مخاطب نگاه قدیم داشته باشیم، ناگزیریم که خود هم در گذشته زندگی کنیم. هیچ اندیشه ای نمی تواند برای حصول به کمال در زمان توقف کند، بنابراین صاحب نظران، مدیران و دست اندرکاران باید مطالعه نمایند و دریابند که فردا چه خواهد شد. امروز روز برنامه ریزی است و فردا شاهد نتایج آن خواهیم بود.

با توجه به فراگیر شدن فضای مجازی در بین افراد جامعه، ادبیات دفاع مقدس چگونه می تواند تأثیر خود را نمایان کند؟

اصولا پرداختن به ادبیات و پژوهش های دفاع مقدس در عصر حاضر، یک امر ضروری و بسیار مؤکد است. این امر نمی تواند بدون برنامه و بدون درنظر گرفتن ملزومات لازم نتیجه بخش باشد. امروزه کاری مناسب است که تازگی و جذابیت داشته و از بُن مایه های اندیشمندانه برخوردار باشد. کارهای احساسی و لحظه ای مناسب نخواهد بود و آینده ای را نمی سازد.

اگر به اشعار سعدی، حافظ، مولانا و بسیاری حکمای خردمند توجه کنید، متوجه می شوید که در ظرف زمان دچار فروپاشی نشده اند، چگونه این رخ داده است؟ زیرا بُن مایه های معرفتی و فرازمینی دارند، ریشه ها و ارکان آن ها پایه و اساس صحیح و منطقی دارد و بر جهان بینی الهی تکیه می نماید و معارف و زوایای انسانی و هستی را در خود جای داده است.

اثری که ارائه می گردد نباید در جغرافیای زمان و مکان بماند. همان گونه که نسل های بشری فرازمانی می شوند و جغرافیای جهان را درمی نوردند، لذا ابتدا باید نگاه و رویکرد ما مناسب و مطلوب زمان باشد، سپس به نقشه راه و برنامه های مطلوب رسید.

مطالبی که ارائه شد، کلی گویی نیست. این ها آسیب هایی است که حوزه معرفتی دفاع مقدس را تهدید می نماید. امروزه بحث خاطره سازی و بعلاوه تحلیل ها و پژوهش هایی که بسیاری از نکات را نادیده می گیرند، موضوعات مهم و اساسی است و در چنین شرایطی نمی توان به برنامه و رویکرد منطقی و مطلوب رسید، اصول نهادینه و قابل قبول ضروری است تا دریچه های تازه روی کارهای دفاع مقدس گگردده گردد.