غذاهای سنتی استان آذربایجان شرقی (بخش دوم) - آسمان تو

کوفته تبریزی

امروزه شاهد حضور غذاهای تازه و غیر ایرانی، در بسیاری از رستوران ها، اغذیه فروشی ها و خانه های کشور هستیم که برخی از آن ها به علت زمان طبخ سریع و مواد اولیه مدرن همانند سوسیس و کالباس، جای بسیاری از غذاهای بومی و سنتی را پر نموده اند. امری که متاسفانه به مرور زمان و با استفاده مداوم از آن ها، باعث ایجاد مسائل بیشمار جسمی، تغذیه و سلامتی خواهد شد. این مسئله به حدی جدی و حائز اهمیت است که نگرانی بسیاری از پزشکان و کارشناسان تغذیه و سلامتی را برانگیخته است. اما در کنار این غذاهای غیر مغذی و غیر بومی، هنوز هم می توان خوراک های محلی و اصیل ایرانی را مشاهده کرد که با وجود گذشت زمانی طولانی از پیشنه اولیه آن، همچنان به عنوان غذایی ثابت و دوست داشتنی به وسیله خانواده های ایرانی تهیه و میل می گردد. کوفته تبریزی یکی از غذاهای بومی و سنتی استان آذربایجان شرقی، شهرستان تبریز است که به علت طعم، عطر و خواص غذایی آن، نه تنها در این خطه از ایران، بلکه در سراسر کشور از هواداران بسیاری برخوردار بوده و در سطح وسیعی تهیه و طبخ می گردد. آشپزها و بانوان کدبانوی استان آذربایجان شرقی، با استفاده از موادی همانند گوشت چرخ نموده، برنج، لپه، تخم مرغ، پیاز، سبزی معطر (گشنیز، ترخون، جعفری، نعناع، شوید)، رب گوجه فرنگی، روغن، نمک، فلفل، زردچوبه و گردو این غذای لذیذ و فوق العاده را تهیه و طبخ می نمایند. سرو کوفته تبریزی همراه نان تازه سنگک، سبزی خوردن، ماست و برخی از چاشنی های بومی طعمی ماندگار را به ارمغان خواهد آورد.

خورشت هویج

در رژیم غذایی مردم ایران، مصرف انواع میوه و سبزی، یکی از نکات مهم و مثبتی است که برای حفظ سلامتی بدن بسیار تاثیرگذار خواهد بود. هویج یکی از موادی است که در تهیه بسیاری از خوراکی ها از جمله انواع سالاد، دسر، حلوا، سوپ، آش، پلو و خورشت مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده ارزشمند منبع بی نظیری از ویتامین A محسوب می گردد که مصرف آن برای محافظت از شبکیه چشم و جلوگیری از بیماری پیری چشم، بسیار مفید خواهد بود. از دیگر ویژگی های هویج می توان به تاثیر در شادابی پوست بدن، جلوگیری از آفتاب سوختگی، بسیار مفید برای جلوگیری یا درمان کم خونی های جزئی، تقویت دید در شب، تاثیر گذار در درمان دل درد، بهبود حالت تهوع و برطرف نماینده اسهال، اشاره نمود. در رژیم غذایی سنتی استان آذربایجان، می توان غذایی لذیذ، مفید و کاملا مغذی را مشاهده کرد که به خورشت هویج تبریزی معروفیت دارد. این غذا از پرطرفدارترین خورشت های طبخ شده در برنامه غذایی مردم این استان به شمار می آید که همراه برنج، ترشی، ماست، سبزی خوردن و چاشنی های مورد علاقه خانواده های تبریزی سرو می گردد. آشپزها و خانم های باسلیقه این سرزمین زیبا و دوست داشتنی با استفاده از موادی همانند آلوی خورشتی، هویج، زعفران، آب لیموترش، پیاز، نمک، فلفل، زردچوبه، رب گوجه فرنگی، گوشت ماهیچه گوسفند (در صورت تمایل می توان ران مرغ را جایگزین کرد) و گوجه فرنگی این غذای لذیذ و پرطرفدار را تهیه و طبخ می نمایند. پیشنهاد می کنیم این خورشت اشتهاآور را حتما تهیه و میل کنید. نوش جان...

دلمه کلم پیچ

در بسیاری از ضیافت ها و میهمانی های خانوادگی و محبت آمیز، تهیه پیش غذایی لذیذ و دوست داشتنی یکی از دغدغه های فکری بسیاری از بانوان ایرانی است. متاسفانه امروزه برخی از این خوراکی های پرطرفدار را با یاری مواد اولیه نه چندان مرغوب و مغذی تهیه نموده و مصرف می نمایند. انواع پیش غذاهای آماده که می توان با استفاده از فرآورده های گوشتی آن ها را تهیه کرد. موادی که بسیاری از پزشکان و کارشناسان تغذیه و سلامتی، مصرف آن را برای سلامت بدن، مضر و خطرآفرین می پندارند. اما با نگاهی دقیق به غذاهای سنتی و بومی منطقه ها مختلف کشور، خوراکی هایی سالم، مغذی و بسیار لذیذ را می توان یافت که علاوه بر برخورداری از ارزش غذایی مناسب و مطلوب، با روشی کاملا ساده و سریع تهیه و آماده می شوند. دلمه کلم پیچ (کلم برگ) استان آذربایجان شرقی، یکی از غذاهای سنتی و پرطرفدار ایرانی است که می تواند به عنوان پیش غذایی سالم، لذیذ و مغذی مورد استفاده قرار گیرد. آشپزها و بانوان کدبانوی این خطه از کشور، آن را با ترکیب موادی همانند کلم پیچ، گوشت چرخ نموده، برنج، لپه، سرکه سفید، رب گوجه فرنگی، شکر، پیاز، سبزی خشک (نعناع و شوید)، آلوی خورشتی، نمک و فلفل تهیه و طبخ می نمایند. خانواده های این استان زیبا، آن را با نان تازه محلی، ماست و برخی از چاشنی های لذیذ بومی سرو می نمایند.

سوغان سوی اهر

استفاده از پیاز، برای طبخ انواع غذاهای لذیذ و خوش طعم ایرانی، کاملا مرسوم و امری بدیهی در نظر گرفته می گردد. شاید به ندرت بتوان غذایی را تهیه کرد که برای طبخ آن احتیاجی به این ماده اساسی نباشد. در واقع می توان پیاز را یکی از طعم دهنده های اصلی غذاهای ایرانی معرفی کرد که اتفاقا از ارزش غذایی بسیار بالایی نیز برخوردار است. بسیاری از پزشکان و متخصصان تغذیه و سلامتی، پیاز را جادوی طبیعت دانسته که برای سلامتی بسیار مفید و در درمان ناراحتی های جسمی، اعجاب انگیز است. از ویژگی های این ماده ارزشمند می توان به درمان زردی، درمان بواسیر، آرام کردن درد دندان، بهبود ورم های مفصلی، درمان تنگی نفس، برطرف گرفتگی صدا، باز شدن رنگ چهره، جلوگیری از خونریزی بینی، بهبود درد سیاتیک، کاهش درد ناخن، معالجه ترک دست و پا، تقویت اعصاب، از بین بردن بیماری های عفونی و ریوی، استحکام دندان ها، جلوگیری از نرمی استخوان و بهبود ورم پروستات، اشاره نمود که تنها بخشی از خصوصیات آن را شامل می گردد. سوغان سوی استان آذربایجان شرقی، شهرستان اهر، غذایی است بومی و سنتی که بوسیله این ماده ارزشمند و مفید تهیه و طبخ می گردد. بانوان هنرمند این خطه از سرزمینمان با ترکیب موادی مانند پیاز، روغن، رشته، تخم مرغ و آب به آماده سازی این خوراک محلی می پردازند. این غذا با نان سرو شده و به علت مواد مغذی موجود در آن، برای سلامت بدن بسیار مفید خواهد بود.

سوزی شورباسی (شوربای تره)

در گذشته، برخی از غذاهای سنتی و محلی به علت استفاده از مواد اولیه ای کم هزینه و مقرون به صرفه، بیشتر به وسیله خانواده های کم عایدی مورد استفاده قرار می گرفت. غذاهایی که علی رغم هزینه کم، از ارزش غذایی مطلوبی برخوردار است. شاید همین امر (تلقی شدن غذا، به عنوان خوراک خانواده های کم عایدی)، سبب شده است که امروزه بسیاری از این خوراک های لذیذ و مقوی، اصلا طبخ نشده یا در سطح بسیار کمی، به وسیله خانواده های ایرانی تهیه و میل گردد. باوری که قطعا غلط بوده و متاسفانه در فکر بسیاری از مردم کشور، بسیار پررنگ و قوی رشد نموده است. شوربای تره که در گویش زیبای مردم آذربایجان به سوزی شورباسی معروفیت دارد، یکی از این غذاهای سنتی و بومی استان آذربایجان است که متاسفانه از گزند این اعتقادات در امان نمانده و تقریبا طبخ آن رو به فراموشی است. غذایی کاملا مغذی، سالم و بسیار لذیذ که به علت حضور سبزی تره و تخم مرغ، منبع ارزشمندی از کلسیم و پروتئین مورد احتیاج بدن انسان به شمار می آید. بانوان کدبانوی این استان پهناور و زیبای کشور، با ترکیب موادی مانند تخم مرغ، زیره، سبزی تره، سیب زمینی، برنج مرغوب ایرانی، گوجه فرنگی، رب گوجه فرنگی، نمک، فلفل و زردچوبه، سوزی شورباسی را تهیه و طبخ می نمایند.

قورماشورباسی

می توان عادات و فرهنگ غذایی هر جامعه را مهم ترین عنصر اصلی شکل گیری برنامه غذایی مردم آن جامعه معرفی کرد. در واقع در کنار فرهنگ اجتماعی، مالی، دینی و مذهبی، ذائقه افراد و خواسته های غریزی و فیزیولوژیکی انسان ها، نقشی مستقیم و ماندگار در مشخص الگوی غذاها و مواد اولیه مصرفی ایفا می نمایند. در گذشته که خبری از یخچال فریزر و امکانات و تسهیلات امروزی نبود، مردم برای نگهداری از مواد اولیه مورد احتیاج خود، راهکارهای جالب و قابل توجهی را مورد استفاده قرار می دادند که اتفاقا یکی از عوامل طعم فوق العاده غذاهای قدیمی، به شمار می آید. قورما شورباسی (نوعی آبگوشت)، یکی از این غذاهای بومی و سنتی استان آذربایجان شرقی است که به علت قورمه شدن گوشت مصرفی آن، به این نام معروفیت یافته است. جالب است بدانید که امروزه بسیاری از پزشکان و متخصصان تغذیه و سلامتی، برای درمان برخی از بیماری ها، پیروی از رژیم غذایی گذشتگان را که با همین روش های مبتکرانه و هوشمندانه به نگهداری مواد غذایی خود می پرداختند، توصیه و پیشنهاد می نمایند. بانوان کدبانوی استان آذربایجان شرقی با ترکیب موادی همانند گوشت قورمه شده گوسفند، پیاز، دنبه و چربی گوسفند، تخم مرغ، سیب زمینی، فلفل قرمز، لپه، زعفران، نمک، رب گوجه فرنگی و ادویه بومی، به تهیه قورما شورباسی معروف دیار خود می پردازند. در برخی موارد، آشپزهای این استان از نوعی سبزی محلی به نام کالش نیز در تهیه این غذای اصیل ایرانی استفاده می نمایند.

کوکوی لوبیا سبز

تنوع جالب و دوست داشتنی از انواع کوکو در رژیم غذایی منطقه ها مختلف کشور، وجود دارد که هر کدام با توجه به مواد اولیه در دسترس و ذائقه غذایی مردم آن ناحیه، تهیه و مورد مصرف قرار می گیرند. کوکوی لوبیا سبز، یکی دیگر از غذاهای اصیل استان آذربایجان شرقی است که به علت طعم، عطر و خاصیت غذایی ارزشمند آن، در سطح وسیعی تهیه و میل می گردد. آشپزها و بانوان هنرمند این سرزمین، با استفاده از موادی مانند لوبیا سبز، هویج، سیب زمینی، تخم مرغ، مغز گردو، زعفران، پیاز، شیر، زردچوبه، نمک و فلفل به طبخ و تدارک آن می پردازند. این غذای بومی معمولا در سراسر شهرهای دیگر کشور نیز با کمی تغییر در سبک تهیه و مواد اولیه، تهیه و مورد استفاده قرار می گیرد. در استان آذربایجان شرقی آن را به عنوان نوعی پیش غذا در کنار سوپ و سایر خوراکی های خوش طعم و وسوسه انگیز میل می نمایند.

در ارائه این مقاله به معرفی برخی از مشهورترین و رایج ترین غذاهای محلی استان آذربایجان شرقی پرداختیم. اگر علاقه مند به شناخت شیرینی ها و نان های سنتی این خطه از کشور نیز هستید، منتطر مقالات بعدی خبرنگاران باشید.

تهیه شده در خبرنگاران