کندوان، شگفتی طبیعی در دل آذربایجان شرقی - آسمان تو

دلایل بازدید از کندوان

• روستای هشتصد ساله کندوان یکی از 3 دهکده سنگی موجود در جهان است.
• کندوان تنها روستای سنگی جهان است که هنوز هم مسکونی است.
• معماری سنگی این دهکده که جلوه ای منحصربه فرد دارد، سبک زندگی ساکنان آن را نمایش می دهد.
• ساکنان روستا در خانه های مخروطی شکل زندگی می کنند.
• روستای کندوان با معماری بی نظیرش نمایانگر شیوه زندگی گذشتگان در این منطقه است.

معرفی روستای کندوان

روستای کندوان یکی از معروف ترین و شگفت انگیزترین گردشگاه های طبیعی و فرهنگی استان آذربایجان شرقی ایران است. کندوان تنها روستای مسکونی سنگی در جهان است. تنها دو روستای مشابه دیگر در جهان وجود دارد، یکی در کاپادوکیای ترکیه و دیگری در داکوتای آمریکا. البته تفاوت بزرگ این مکان های گردشگری با کندوان، در غیرمسکونی بودنشان است.

روستای تاریخی کندوان با تاریخی بیش از هزار سال در شهرستان اسکو و در فاصله 70 کیلومتری تبریز واقع شده است. خانه های لانه زنبوری که مانند کله قند شکل گرفته اند، در این روستا در قلب کوه واقع شده اند.

ویژگی های جالب کندوان

یکی از جالب توجه ترین ویژگی های روستای کندوان، شگفتی زمین شناسی آن است. این روستا در داخل صخره ها و توده های آتشفشانی که منطقه را شکل داده اند حفر شده است. برای میلیون ها سال، خاکستر و بقایای آتشفشانی از کوه سهند که یک آتشفشان خاموش شده است، سفت شده و سپس به سطحی نرم و آسان برای حفر تبدیل شده است. ساکنان کندوان از این شگفتی طبیعی بهره برده و خانه هایشان را مستقیماً درون سنگ ایجاد نموده اند که یک چشم انداز منحصربه فرد و فرازمینی را در این مکان خلق نموده است.

کندوان تنها یک بازمانده تاریخی نیست؛ بلکه روستای زنده ای است که مردمانش همچنان سنت های کهن خود را حفظ نموده اند. ساکنان کندوان کوشش زیادی نموده اند تا شیوه زندگی منحصربه فرد و معماری ویژه خودشان را حفظ کنند. آن ها دانش حکاکی در سنگ را از نسلی به نسل دیگر منتقل می کنند تا این مهارت کهن از نسلی به نسل دیگر انتقال یابد و در طول زمان از بین نرود.

تاریخچه روستای کندوان

تاریخ روستای کندوان هم به میزان معماری آن مجذوب کننده است. بر اساس باورها، این روستا از 700 سال قبل مسکونی بوده و برخی منابع حتی تاریخ آن را قدیمی تر ذکر می کنند. ریشه های روستای کندوان با مهاجرت قبایل ترک به این منطقه درهم تنیده است و این منطقه شاهد قرون متمادی تبادل فرهنگی بوده است.

بر اساس باورها، این روستا حدود قرن 13 تا 14 میلادی تاسیس شده، اگرچه برخی پژوهش های باستان شناسی سکونت در آن را تا 7000 سال پیش تخمین می زنند. تصور می گردد قبیله ای به نام حیله ور که از حملات مغول فرار می کردند، از صخره های کندوان به عنوان پناهگاه استفاده کردند. پس از مدتی، کندوان تبدیل به یک روستای ثابت شد که هنوز هم مسکونی است.

صخره ها در این روستا توده هایی به شکل خانه های زنبورعسل را شکل داده اند که به آن ها کاران می گویند. اتاق های خانه های کندوان، داخل این صخره ها حفر شده و ساکنان اولیه پنجره هایی هم برای این اتاق ها ایجاد نموده و بعدها آن ها را با شیشه های رنگی تزیین نموده اند.

معماری سنگی کندوان

معماری سنگی نشانه ای از مبارزه انسان با طبیعت و استفاده از سنگ های طبیعی است. در معماری معمولی، گچ، آهک و خاک رس بدنه اصلی ساختمان را تشکیل می دهند. درحالی که در معماری سنگی، فضای موردنظر از طریق حفاری در توده سنگ و صخره ایجاد می گردد.

خانه ها در روستای کندوان تنها خانه نیستند، بلکه شگفتی های معماری هستند که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند. این خانه ها نه تنها در سنگ حفر شده اند، بلکه چندطبقه نیز هستند و اغلب، اتاق ها و حتی آشپزخانه های متعددی دارند! سنگ، قدرت یک پوشش طبیعی را دارد که هوای داخلی را در تابستان های سوزان، خنک و در زمستان های سرد، گرم نگه می دارد و این ویژگی، خانه ها را به طور شگفت انگیزی در مصرف انرژی بهینه می نماید.

جالب تر اینکه برخی از خانه ها در روستای کندوان به مهمان سراهای مطبوعی تبدیل شده اند که بازتماشامایندگان را قادر می سازند تا زندگی غیرعادی روستاییان را از نزدیک تجربه کنند. اقامت در یکی از این خانه ها مانند قدم زدن در زمان گذشته در حالی است که امکانات مدرن را نیز در اختیار دارید.

نحوه شکل گیری این سازه های سنگی شگفت انگیز

به علت تعاملات آتشفشانی کوه سهند؛ چشم اندازی در یکی از زیباترین و خوش آب و هواترین نقاط ایران پدیدآمده است که بیشتر به یک رؤیا شبیه است. ماگمای جوشان از دهانه های آتشفشان سهند و دیگر کوه های آتشفشانی اطراف، در طول هزاران سال سرازیر شده اند. این لاواها در طول قرون جمع شده اند و کم کم پوسته سنگی روی آن ها شکل گرفته است. ده ها شکل چندگانه، جفتی، تکی، ستون مانند و تخت اینجا شاهکاری از برترین چشم انداز های طبیعی در ایران را به وجود آورده اند.

جریان ها و لاواهای آتشفشانی بر اثر بادها و توفان های هزاران ساله تغییر شکل یافته و محدود شده اند. تدریجاً قسمت های نرم تر فرسایش پیدا نموده و قسمت های سخت تر به جای مانده اند که موجب به وجودآمدن شرایط کنونی شده که بیشتر به یک شگفتی طبیعی شبیه است. بادوباران شدید، به ویژه در منطقه ورودی روستا، باعث آسیب زیادی به این سازه ها شده، درحالی که در شرق و انتهای روستا، به علت کوه های بلند، سازه ها بادوام تر و سالم تر به جای مانده اند. کندوان یک مسجد، حمام عمومی ایرانی، مدرسه و آسیاب هم دارد. خانه ها هم به طورکلی دوطبقه و در مواردی سه یا حتی چهارطبقه هستند.

گشت وگذار در روستای کندوان

هنگامی که در معابر تنگ و پیچ درپیچ روستای کندوان قدم می زنید، تنها خانه های حفر شده در سنگ را نخواهید یافت. این روستا چشم انداز ای زیبا را نیز به نمایش می گذارد که همراه است با سبزه زارهای گیرا، جویبارهای پرآب و کوه های بلند و سر به فلک کشیده که پس زمینه ای شاخص را فراهم می کنند. می توانید برای تماشا منظره ها شگفت انگیز روستا از بالای تپه های مجاور پیاده روی کنید یا در کنار جوی های پاکیزه ای که از مرکز روستا عبور می کنند، یک پیک نیک داشته باشید.

کندوان بعلاوه به علت صنایع دستی گوناگونش شناخته شده است، از جمله فرش ها و قالی های بافته شده با طرح های پیچیده از طریق هنرمندان محلی. بازتماشامایندگان می توانند این استادکاران ماهر را در حال کار مشاهده کنند و حتی آثار زیبای آن ها را به عنوان یادگاری خریداری کنند.

سایر جاذبه های کندوان

همان طور که اشاره شد، معماری منحصربه فرد خانه های کندوان یگانه جاذبه ای نیست که در این منطقه وجود دارد. به علت ویژگی های زمین شناختی، چند چشمه آبگرم با کم ترین درصد آلایندگی معدنی که برای درمان بیماری ها مؤثرند، در نزدیکی این روستا وجود دارد. پیاده روی در دره های زیبا و سرسبز و لذت بردن از آب وهوای خوب، دیدار با مردمان مهربان، تماشای غروب های بی نظیر پانورامایی و چشیدن عسل و میوه های تازه و ارگانیکی که در کندوان فراوری می گردد، این روستا را به مکانی مجذوب کننده برای گردشگری در شمال غربی ایران تبدیل نموده است. اگر قصد سفر به تبریز را دارید، بازدید از معماری اصیل و فضای مجذوب کننده کندوان باید حتماً در برنامه شما وجود داشته باشد.

کندوان و کاپادوکیا

کندوان شبیه به یک شهر در ترکیه به نام گورمه واقع در منطقه کاپادوکیا است. البته یکی از نکات قابل توجه روستای کندوان زنده بودن آن است که سایر مکان های مشابه در ترکیه و آمریکا چنین نیستند. کندوان یکی از سه روستای سنگی در جهان است و به همراه کاپادوکیه در ترکیه و داکوتا در آمریکا به این عنوان معروفیت دارد. اما آنچه این روستا را از همتایانش در سایر نقاط جهان متمایز می سازد، زنده و پویا بودن آن است. اینجا، با وجود همه مسائل و سختی ها، ساکنان هرگز روستای اجدادی خودشان را ترک ننموده اند.

برترین زمان برای سفر به روستای کندوان

البته روستای کندوان در تبریز در تمام طول سال مسکونی است؛ اما برترین زمان برای سفر به این منطقه در تابستان است. زمستان کندوان ممکن است با بارش برف همراه باشد که باعث می گردد دسترسی به روستا یا گشت وگذار در آن را سخت کند.

دسترسی به کندوان

روستای کندوان در کناره کوه سلطان داغی واقع شده که در استان آذربایجان شرقی ایران قرار گرفته است. نزدیک ترین شهر بزرگ به این روستا تبریز است. فاصله کندوان از تبریز تقریباً 60 کیلومتر است (حدود یک ساعت رانندگی 21) که آن را به یک مقصد عالی برای یک سفر روزانه تبدیل می نماید.

آسان ترین راه برای رسیدن به کندوان با ماشین است. بعلاوه اتوبوس های کوچکی هم از تبریز به سمت اسکو، شهری در نزدیکی کندوان، حرکت می کنند. این اتوبوس ها از میدان راه آهن در تبریز (با کمی فاصله از مرکز شهر) حرکت می کنند. پس از رسیدن به اسکو باید با تاکسی یا اتوبوس های کندوان به سمت روستا که یک سفر 20 دقیقه ای زیبا در میان صخره های سنگی است، حرکت کنید.

محصولات و سوغات کندوان

مشاغل اصلی ساکنان روستای سنگی کندوان کشاورزی، دامپروری و باغداری است. آن ها با فروش محصولات و صنایع دستی خودشان امرارمعاش می کنند. از میان محصولات کشاورزی می توان به گندم، جو و نخود اشاره نمود. محصولات باغی کندوان، شامل بادام، هلو و سیب و محصولاتی هستند که در منطقه ها کوهستانی به خوبی رشد می کنند. در کندوان می توان انواع صنایع دستی محبوب از جمله قالی و فرش را هم پیدا کرد.

عسل یکی از اصلی ترین سوغاتی های روستای سنگی کندوان است. دیگر سوغاتی های این روستا شامل بادام، گردو، دوشاب و گیاهان دارویی است. میوه های خشک شده روستای کندوان نیز بسیار خوشمزه هستند. در کندوان می توان متنوع ترین فراورده های لبنی تازه را برای صبحانه یا سایر وعده ها تجربه کرد. بعلاوه می توان غذاهای محلی لذیذی مانند دیزی، کوفته تبریزی و کباب را نیز تجربه نمود.

اقامت در روستای کندوان

اگر تصمیم گرفتید در روستای کندوان اقامت کنید، سه گزینه برای شما وجود دارد:

کمپ زدن در روستا: اگر تجهیزات مورجهانز را دارید، می توانید تجربه ای سرگرم کننده و خاطره انگیز را با کمپ زدن در پارک نزدیک روستا داشته باشید. البته ضروری است بدانید که شب های کندوان بسیار سرد است و بهتر است لباس های گرم با خودتان همراه داشته باشید، حتی در فصل تابستان.

هتل: این گزینه مناسب کسانی است که می خواهند تسهیلات بیشتر و اقامت مرتب تری داشته باشند. هتل لاله کندوان تنها هتل موجود در روستای کندوان است که امکاناتی مانند صبحانه بوفه، رستوران و کافی شاپ را ارائه می دهد. این هتل سنگی نیز همانند بقیه بناها در محیط طبیعی کوهستان ساخته شده است.

اقامتگاه های بوم گردی: کسانی که می خواهند زندگی واقعی مردم روستا را تجربه کنند، می توانند در اقامتگاه های بوم گردی اقامت کنند. اکو لاج های داریوش، هما، سهند و اصلانی اخیراً امتیاز بیشتری از گردشگران دریافت نموده اند.

کلام آخر

کندوان در زبان فارسی صورت جمع کلمه کندو یا لانه زنبور است. علت چنین نام گذاری به این خاطر است که خانه ها در این منطقه به شکل لانه های زنبور ساخته شده اند. دما در این منطقه در تابستان بین 13 تا 27 درجه سانتیگراد است که در ایران به عنوان دمایی خنک در نظر گرفته می گردد و بازدید از روستای کندوان به خصوص در فصل تابستان را به یکی از برترین ایده های گردشگری در ایران تبدیل می نماید.