کاوشها در بخش دیگری از سد چمشیر زوایای پنهان یک معماری را روشن کرد - آسمان تو

پوریا خدیش، سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه 85 سد چمشیر گفت: محوطه 85 شامل مجموعه ای از سنگ چین ها است که در فاصله حدود 5/6 کیلومتری جنوب شرقی سازه سد و در دامنه کوه چم چرو نهاده شده است. اثر طبیعی و شاخص دامنه عروس درست در بالای محوطه واقع شده و در فاصله 60 متری سمت چپ محوطه، مسیر یک چشمه خشک شده وجود دارد که ادامه آن به نهری کوچک در حاشیه تپه می پیوندد. بخشی از این محوطه که برای کاوش انتخاب شد، روی یک تپه کوتاه و تا حدودی مسطح شده واقع شده است.

این باستان شناس خاطرنشان کرد: هدف از کاوش بنای محوطه 85 را بدست آوردن تصویری روشن تر از پلان، کارکرد و بعلاوه مواد فرهنگی متعلق به استقراری معمولی از جوامع کوچ نشین محلی است. علاوه بر این، به علت نبود سفال های شاخص در سطح این سازه و اطراف آن، موضوع قدمت سنجی سازه نیز مورد توجه گروه کاوش نهاده شد.

خدیش اضافه نمود: براساس کاوش های صورت گرفته، تعیین شد که برای استحکام بخشی به ساختمان و جلوگیری از رانش دیوارها بر اثر عوامل طبیعی، نوعی زیرسازی با سنگ های لاشه یا صفه سازی صورت گرفته است.

سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه 85 سد چمشیر ادامه داد: با کاوش های صورت گرفته چارچوب کلی ساختمان بدست آمد که این بنا شامل دو اتاق با ورودی های جداگانه رو به سمت شمال است. نکته جالب توجه ضخامت بیشتر دیوار در اتاق شرقی نسبت به اتاق غربی است. به عبارت دیگر ساختمان شرقی با حدود 50 سانتیمتر قطر حدود 10 سانتیمتر ضخیم تر از دیوارهای اتاق غربی است که محتمل است از اتاق با دیوار ضخیم تر برای سکونت افراد و از اتاق دیگر به شکل انباری و آشپزخانه استفاده میشده است.

این باستان شناس اضافه نمود: در کف اتاق غربی در نزدیکی سه کنج دیوار قبر کوچکی رو به قبله با سنگ لحد یافت شد که احتمالاً متعلق به یک نوزاد بوده است. مطالعات قوم نگاری تعیین ساخته اند که در بعضی از نواحی ایران نوزاد تازه فوت شده را به جای قبرستان در کف خانه دفن می نموده اند.

او گفت: مصالح ساختمان سازی را سنگ های بزرگتر در بخش تحتانی و سنگ های میانه را بخش فوقانی تشکیل می دهند که فاصله مابین این سنگ ها نیز با ملاتی از کاه و گل پر میشده است.

سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه 86 ادامه داد: سقف بنا نیز از تیرهای چوبی و حصیر یا شاخ و برگ درختان با اندودی از گل بوده و در حال حاضر سفال های بدست آمده قدمت بنا را به اواسط دوره اسلامی می رساند، اما برای حصول نتیجه قطعی، به انجام مطالعات بیشتر مورد احتیاج است.

خدیش درباره کاوش مکان دیگری که سازه ای خشتی در فاصله حدود 300 متری شمال شرق محوطه 85 است، گفت: ابعاد این تک بنا که بر اثر شخم زنی کشاورزان محلی و بعلاوه حفاران غیرمجاز به شدت تخریب شده، 7×9 متر و ابعاد خشت های آن 40×47 سانتیمتر است.

روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به نقل از این باستان شناس خاطرنشان کرد که براساس شواهد موجود و تحقیقات محلی قوم باستان شناختی به نظر می رسد کارکرد بنای فوق به عنوان مکانی برای تدفین شخصی محترم و بعلاوه محل به امانت گذاشتن استخوان های افراد متوفی برای حمل و تدفین در اماکن مقدس بوده است.

باستان شناسان در حوضه آبگیر سد چمشیر حدود 140 محوطه را شناسایی نموده اند که در آنالیز ه ای اولیه فرضیه وجود آثاری با قدمت بیش از 16 تا 10 هزار سال از دوره های فراپارینه سنگی و بعلاوه دوره های نوسنگی، عیلام میانه و اسلامی را مطرح کردند و در کاوش های پسین، به استقرار فصلی زمستانی، تفرجگاه یا دسکره ساسانی دست یافتند. در سال 1395 از میان 140 محوطه شناسایی شده، حدود 30 محوطه ای برای کاوش نجات بخشی تعیین شد که باستان شناسان براساس آخرین یافته ها اعلام نموده اند در بیشتر این محوطه ها بقایایی از دوره اسلامی و جوامع کوچ رو یافته اند و بعضی از فرضیه های باستان شناسی اولیه را رد نموده اند. با این وجود، بتازگی گزارش های باستان شناسان از محوطه 113، کشف آثار دوره عیلامی را تایید نموده است. کاوش باستان شناسان در آن محوطه ادامه دارد.

بنا به گفته باستان شناسان، با آب گیری سد چمشیر تمام محوطه های کاوش شده زیر آب خواهد رفت. مدیر پروژه و ناظر کاوش های نجات بخشی سد و نیروگاه چمشیر پیشتر از شناسایی 140 اثر تاریخی از محوطه های کاوش شده در روزهای اخیر خبر داده و گفته که تمام آنها به اداره کل میراث فرهنگی استان کهگیلویه و بویراحمد تحویل داده شده است.