جاذبه های گردشگری شهرستان تربت جام - آسمان تو

معرفی جاذبه های گردشگری و طبیعی و دیدنیهای تربت جام

تربت جام کهن دیارعرفان، واقع درشمال شرقی گستره پهناور ایران زمین بافاصله 165 کیلومتری ازمشهد در استان خراسان رضوی قراردارد. این شهرستان از شمال به سرخس، ازمغرب به فریمان و تربت حیدریه،ازجنوب به تایبادو از شرق به کشورهای ترکمنستان و افغانستان محدوداست.

تربت جام از روزگار باستان تا به امروز به نام های گوناگونی چون بوزگان، بوزیگان، بوزجان، پوچکان، زام، سام، جام، تربت شیخ جام و تربت جام خوانده شده است.

شهری باستانی به نام بوزیگان یا بوزگان از سده 3 پیش از میلاد تا سده 2هجری قمری در کنار شهر کنونی وجود داشته که ظاهرا در اثر زلزله از بین رفته است.

شهر کنونی از حدود سده 3 هجری قمری ایجاد و اندک اندک گسترش یافته است. این شهر پس از بازسازی و آبادی دوباره، بوزجان یا پوچکان نامیده شده و کرسی ناحیه جام شده است.

آرامگاه شیخ احمد جامی

آرامگاه شیخ احمد جامی در حاشیه شمال غربی شهرستان تربت جام در کنار مقبره و مسجد خواجه عزیزالله در محله ای به نام سعدآباد قرار گرفته است.

این بقعه در واقع یک مجموعه است که از بخش های مختلفی چون مقبره شیخ احمد، ایوان، گنبدخانه، مسجد کرمانی، گنبد سفید، مسجد عتیق، مدرسه امیر جلال الدین فیروزشاهی و مسجد جامع نو تشکیل شده است.

آرامگاه شاه قاسم انوار

سید تعیین الدین علی بن نصیر هارون ابوالقاسم حسینی سرابی تبریزی، یکی از صوفیان عظیم سده هشتم و نهم هجری قمری است. مقبره وی که از آثار امیر علی شیرنوایی است.

مسجد زیرزمینی

این اثر که در واقع آخرین بنا از ابنیه موجود در مجموعه معماری مزار شیخ احمد جام محسوب می گردد، در مجاورت فضای ورودی و جنب آب انبار قرار گرفته است.

از دیدگاه معماری مسجد زیرزمینی مشتمل بر دو قسمت زمستانی و تابستانی است. مسجد زیرزمینی (زمستانی) پایین تر از سطح معابر و گذرگاه ها است که ساختار آن گویای هویت و اصالت آن است.

سنگ قبر صدوقی

این سنگ قبر صندوقی شکل در حال حاضر در ضلع شمال غربی مرقد منور شیخ الاسلام احمد جام قرار داد. جنس آن از سنگ خارا و تزئیناتی که بر روی سطح آن شامل مقرنس های ظریف و نقوش گیاهی است و بر روی آن به خط نسخ عباراتی نگاشته شده است.

مدرسه امیر شاه ملک

امروزه از بنای موسوم به مدرسه امیر شاه ملک اثری بر جای نمانده است. گویا بانی آن امیر شاه ملک درسال 829 هجری قمری وفات کرده است. او یکی از امرای کلان و معتبر تیمور گورکان بوده است که نامش در کتیبه مسجد شاه در مشهد دیده می گردد. در حال حاضر در محل بنای امیر شاه ملک مدرسه ای قرار گرفته است که طلاب علوم دینی درآن مشغول به تحصیل می باشند.

گنبد فیروزشاهی

یکی از بناهای مشرف بر صحن مزار شیح جام گنبد فیروز شاهی است. این بنا در ضلع غربی مجموعه قرار گرفته است. بنای مزبور دارای نقشه ای چلیپایی شکل و چهار ایوانی است که بر فراز آن گنبدی بلند به رنگ فیروزه ای قرار گرفته است و امروزه همچنان به گنبد سبز معروف است.

بنای آب انبار

مجاورت درگاه ورودی مزار شیخ جام آب انباری آجری قرار گرفته است. بر طبق کتیبه موجود و ماده تاریخ مصرع آخر ابیات، بنا در سال 1010 هجری قمری به سعی و اهتمام شخصی به نام فیروز جنگ ابن حسین از عظیمان دوران شاه عباسی صفوی ساخته شده است. اما ورودی و پاشیر آن متعلق به اوایل دوران معاصر است.

کتیبه دیگر این آب انبار اشاره به مرمت آن در دوره ناصر الدین شاه قاجار دارد.

گنبدخانه

گنبد خانه پیش از ابنیه دیگر توسط اعقاب سلطان سنجر سلجوقی به سال 633 هجری قمری پایه ریزی شد و به همت غیاث الدین محمد ابوبکر کرت توسعه یافت. ساختار معماری گنبد خانه یادآور طرح مقبره سلطان سنجر در مرو است.

مسجد کرمانی

ظاهرا نام آن منسوب به سازنده بنا (خواجه زکی بن محمدبن مسعود کرمانی) است. زیباترین عنصر معماری این مسجد یعنی محراب گچ بری و نفیس آن از شاهکارهای قرن هشتم هجری است.

مسجد جامع نو

این مسجد در جانب غربی مزار واقع است که با یک مقصوره چلیپا شکل و شبستان های ستون دار طرفین صحن، فضایی مذهبی را شکل می دهد. رواق شرقی این بنا با مسجد عتیق پیوند خورده و ظاهرا تنها بخش قدیمی مسجد گنبد مقصوره است که توسط (جلال الدین فیروز شاه) به سال 846 ه.ق بنیاد شده است. در بخش خلفی دیوار گنبد خانه کتیبه ای بر جای مانده که حاوی نام معمار بنا و تاریخ ساخت آن است.

مسجد خانه نور

در حدود 3 کیلومتری جنوب روستای (یزد) مسجد کوچکی با دیوارهای سنگی و گلی مشاهده می گردد که به مسجد خانه نور شهرت دارد. این مسجد اگرچه ارزش معماری چندانی ندارد اما مکانی بوده که در نزد شیخ احمد جام از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردار بوده است. به فاصله 200 متری ضلع جنوبی مسجد چشمه جوشانی به نام (نور) واقع است که آب آن وارد حوض زیبای سرپوشیده ای می گردد و به احتمال بسیار سقایه مسجد نور بوده، اما اکنون به صورت نیمه ویران است.

رباط سمنگان

باط سمنگان از جمله کاروانسراهای سرپوشیده ای است که بر کنار راه قدیم سنگ بست قرار گرفته است. در سمت جنوبی رباط فضای بازی قرار گرفته است که احتمال بارانداز بوده است. با توجه به فرم اتاق ها به نظر می رسد که بنا متعلق به اواخر دوران تیموری یا اوایل دوران صفویه باشد.

رباط جام

رباط جام در سمت جنوبی خیابان کوثری شهر تربت جام قرار گرفته است که به صورت یک بنای چهار ایوانی ایجاد شده است. با توجه به سبک معماری بنا می توان آن را از جمله آثار معماری برجا مانده از دوران تیموریان دانست.

دربند (دروازه ارغون شاه)

این دروازه، ورودی اصلی دژ کلات است که در سمت غرب آن قرار گرفته است. به دلیل صندلی مهمی که در کلات داشته تاسیسات و استحکامات دفاعی در آن ایجاد شده است. براساس شواهد موجود این دروازه مربوط به دوره ایلخانی بوده که در زمان نادرشاه افشار مرمت شده است.

باغ کشمیر

این ناحیه که از تپه ماهورهای دیدنی تشکیل شده است، در 55 کیلومتری شمال شهرستان تربت جام قرار گرفته است. منطقه باغ کشمیر در سال 1375 به مدت پنج سال منطقه شکار ممنوع اعلام و سپس در سال 1381 به علت وجود جنگل های پسته وحشی تبدیل به منطقه حفاظت شده جنگلی شد. این محل به عنوان یکی از ذخیره گاه های ژنتیکی برای پسته محسوب می گردد.