آشنایی با انواع وسواس و علائم آن

به گزارش آسمان تو، انواع وسواس خود را با ظاهرهای مختلفی نمایش می دهد و این ساده انگاری است که تصور کنیم وسواس فقط شستن بیش از حد ظرف ها یا چک کردن کلیدهای روشن است؛ وسواس چیزی فراتر از این ها است. در تصور عمومی OCD یکی از انواع وسواس است که به نظم و تقارن وابسته است اما باید بگوییم که OCD مخففِ کلمه Obsessive-Compulsive Disorder است و تمام انواع وسواس را شامل می گردد. اگرچه انواع بسیار زیادی از وسواس وجود دارد اما به شکل کلی انواع وسواس ها در یکی از این پنج دسته قرار می گیرند:

آشنایی با انواع وسواس و علائم آن
  • چک کردن
  • آلودگی ظاهری / آلودگی ذهنی
  • نظم و ترتیب و تقارن
  • نشخوار ذهنی و افکار مزاحم
  • احتکار

تعداد نامحدودی از انواع وسواس های فکری وجود دارد که می تواند بر هر فکری، در هر موضوعی، بر روی هر شخصی و در هر نگرانی و ترسی تاثیر گذار باشد و تکرار آن قسمت های مهمِ زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. به عنوان مثال شخصی را که درگیر یکی از انواع وسواس فکری است تصور کنید که به تازگی وارد رابطه شده است، وسواس فکری می تواند احساسات شخص و رابطه احساسی اش را تحت تاثیر قرار داده و او را دچار نشخوار ذهنی کند. فرد مبتلا به وسواس در این شرایط با نگرانیِ شدید درباره شریک احساسی اش روبرو شده و می ترسد او را از دست بدهد. در ادامه به آنالیز انواع وسواس فکری-عملی و رفتارهایی که در اثر آن پیش می آید می پردازیم.

چک کردن

در حالت کلی آنالیز کردن وسایل و اطمینان از سالم بودن یا امنیت آن ها امری طبیعی است اما ترس وسواسی در این ارتباط آسیب رسان است. لیست چک کردن های اجباری وسواسی عبارتند از:

  • خاطرات گذشته
  • قفل در یا پنجره ها
  • دزدگیر خانه یا دفتر
  • دستگیره های اجاق گاز یا شیر اصلی گاز
  • شیرهای آب
  • ماشین
  • لوازم برقی مثل اتوی مو
  • چراغ خانه یا شمع
  • ایمیل و صندوق پستی
  • بازخوانی متن
  • ابتلا به بارداری
  • ابتلا به بیماری های روحی
  • ابتلا به ایدز
  • اقلام با ارزش مثل کیف پول و تلفن همراه

گاهی این چک کردن ها بیش از صد بار انجام می گردد و ساعت ها وقتِ شخص را می گیرد. علاوه بر این ممکن است باعث ایجاد تاخیر در رسیدن به مدرسه یا محل کار گردد و بر توانایی های فرد تاثیر گذاشته، موقعیت شغلی یا روابطش را با مشکل روبرو کند. همچنین ممکن است در برخی از وسایل نیز ایجاد خرابی کند.

آلودگی

ترس از کثیف و آلوده بودن یک نگرانیِ وسواسی است. این ترس معمولا با این دلیل در ذهن شخصِ بیمار شکل می گیرد که آلودگی می تواند به خودش یا به اشخاصی که دوست دارد آسیب برساند. این ترس به شکل شست وشوی زیاد یا عدم استفاده از وسیله ای یا رفتن به محلی بروز کند. لیست رفتارهای مرتبط با وسواس آلودگی عبارتند از:

  • توالت های عمومی
  • مواد شیمیایی
  • دست دادن
  • دستگیره در
  • تلفن های عمومی
  • جراحی و بستری در بیمارستان
  • غذا خوردن در مکان های عمومی
  • نرده های راه پله
  • رابطه جنسی
  • حضور در جمعیت
  • پول
  • لباس و پوست های مرده که از بدن به آن می چسبد.
  • حمام
  • مسواک زدن
  • جریان هوا
  • مکان های مختلف

در این نوع از وسواس، شستشو معمولا چندین بار انجام می گردد و با تکرار آئین های شستشوی مخصوصِ همان فرد تا جایی پیش می رود که شخص احساس کند تمیز شده است. این درحالی است که فردی بدون این وسواس، با یک بار شستشو احساس تمیزی می نماید. مدت زمانی که شخص صرف شستشو می نماید می تواند باعث تاخیر در انجام کارهای دیگر گردد و بر کاهش توانایی های شخصی و موقعیت های شغلی و اجتماعیِ او تاثیر مستقیم بگذارد. موارد بسیاری دیده شده است که فرد مبتلا به دلیل لایه برداری بسیار زیادِ پوست دست هایش، دچار خونریزی شده یا در زمان دوش دریافت از مواد سفید نماینده به مقدار زیاد استفاده نموده است. فردی که دچار ترس از آلوده شدن است از حضور در مکان های شلوغ خودداری می نماید. همچنین تمیزکاریِ و استفاده بیش از حد از محصولات تمیز نماینده، علاوه بر هزینه سنگینی که به شخص وارد می نماید، می تواند به وسایل برقی آسیب بزند.

آلودگی ذهنی

وسواس آلودگی علاوه بر ترس از ارتباط با اشیاء و محیط آلوده که باعث شستشوی فراوان می گردد، به شکل نامرئی نیز وجود دارد که به آن آلودگی ذهنی می گویند. این شاخه از وسواس به تازگی شناخته شده و محققان در حال شناسایی و درک آن هستند. وسواس آلودگی ذهنی به شکل اظهارات انتقادی یا کلام توهین آمیز بروز می نماید؛ همچنین بد رفتاری جسمی یا روحی نیز در فرد مبتلا به این نوع از وسواس دیده شده است. برعکسِ آلودگی فیزیکی که در اثر تماس با جسم خطرناک یا کثیف به وجود می آید، وسواس آلودگی ذهنی بر اثر ارتباط های انسانی شکل گرفته و غالبا ریشه در احساس تنهایی دارد. تنها شباهتی که بین وسواس آلودگی فیزیکی و ذهنی وجود دارد دوش دریافت و شستشوی بدن، بیش از حد معمول، در هر دو نوع است.

  • طرز تهیه توپ ضد استرس آروماتراپی

احتکار

شکل دیگر از وسواس های فکری-عملی احتکار است. این دسته از افراد نمی توانند وسایل فرسوده و بی فایده یا وسایلی که به آن احتیاجی ندارند را رها نمایند. معمولا در منزل این افراد یک انباری عظیم با انبوهی از وسایل خراب و بدون کاربرد روبرو می شوید، یا در گوشه و کنار منزل وسایل تلنبار شده و بی استفاده ای را پیدا خواهید کرد. این نوع از وسواس در اثر نگرانی ها یا ترس های بیمار گونه بسیار خاص پیش می آید و جزو دسته OCD طبقه بندی می گردد.

  • شلختگی نشان دهنده چه بعدی از شخصیت است؟

افکار سرزده مزاحم

در این نوع از وسواس فکری-عملی فرد دچار نوعی از وسواس فکری می گردد که دارای ماهیت تکرار شونده، مزاحم، قالبا وحشتناک و نفرت انگیز می گردد. به عنوان مثال افکاری در ارتباط با ایجاد صدمه خشونت آمیز یا آسیب زدن های جنسی به افراد نزدیک، نوعی از این نوع افکار مزاحم است. گفتنی است که همه افراد همواره به نوعی با افکار مزاحم روبرو هستند، مثل فکر برنده شدن در یک قرعه کشی. اما اشخاصی که به اختلال وسواس فکری افکار مزاحم دچار می شوند دارای افکار مزاحم منفی و اغلب آسیب رسان هستند. از نظر وسواسی به طول کلی افکار ناخوشایند و تکرار شونده در این دسته جای گرفته و هر موضوعی را شامل می شوند. در زیر به زمینه های مشترک افکار سرزده وسواسی اشاره نموده ایم:

  • افکار سرزده رابطه ای
  • افکار سرزده جنسی
  • افکار سرزده تفکر جادویی
  • افکار متجاوز مذهبی
  • افکار سرزده خشونت آمیز
  • وسواس متمرکز بر بدن

افکار سرزده مزاحم، تکرار شونده هستند و با اختیار شخصِ مبتلا و به صورت داوطلبانه ایجاد نمی شوند و در فرد باعث ایجاد اضطراب شدید می شوند. البته تصور می گردد همه افراد مبتلا به این اختلال، افکار خود را عملی نمی نمایند و به دلیل احساس انزجاری که در آن ها ایجاد می نماید، تمام کوشش شان را برای جلوگیری از وقوع اتفاقات می نمایند. این نوع از وسواس برای هر فردی هراس آور است؛ چه مبتلا باشد، چه نباشد. اگر با چنین افرادی ارتباط دارید به آن ها تاکید کنید که این افکار با خواست شخصی آن ها ایجاد نمی شوند و هیچ کدام توانایی و قدرتِ عملی شدن را ندارند.

تقارن و نظم

احتیاج به منظم بودنِ همه چیز و قرار دریافت اشیاء به صورت متقارن یک نوع وسواس فکری-عملی است. در این نوع از وسواس فرد به دنبال این احساس است که همه چیز درست در سر جای خودش قرار گرفته و از نظر ظاهری هیچ ایرادی ندارد. این موضوع تا جایی پیش می رود که به شخصِ مبتلا آسیب می زند. در لیستِ زیر برخی از انواع این وسواس را عنوان نموده ایم:

  • آراستگی
  • نظم در تصاویر
  • چیدن قوطی ها
  • چیدن لباس ها
  • چیدن کتاب ها و CDها
  • بدون لکه بودن سطوح

افراد مبتلا به این نوع از وسواس زمان زیادی را صرف دستیابی به تقارن و رسیدن به شکل ایده آلِ نهایی هستند. این کار بسیار وقت گیر است و باعث ایجاد تاخیر در قرار دیدار ها و حضور در سر کار می گردد. اگر این موضوع طولانی گردد تاثیر روحی و جسمی روی فرد گذاشته و او را بی رمق می نماید. همچنین ممکن است این افراد با هدف حفظ نظم و تقارن ایجاد شده در منزل و محیط اطرافشان، روابط اجتماعی خود را محدود نموده و مانعِ ورود افراد به منزل بشوند.

در انتها

مواردی که در بالا ذکر شد فقط انواع شایع تری از وسواس بودند و اگر رفتاری در بین آن ها دیده نشده دلیل بر OCD نبودن آن نیست. پیشنهاد می کنیم اگر شما هم عادت یا رفتاری دارید که بر امور روزانه و روابط اجتماعی تان تاثیر گذاشته و از وجود آن ناراحت هستید، حتما با یک پزشک متخصص یا روانپزشک مشورت کنید تا در رفع کردن آن به شما یاری کند.

منبع: ocduk

منبع: دیجیکالا مگ
انتشار: 20 آذر 1399 بروزرسانی: 20 آذر 1399 گردآورنده: asemaneto.ir شناسه مطلب: 1474

به "آشنایی با انواع وسواس و علائم آن" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "آشنایی با انواع وسواس و علائم آن"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید