خاورمیانه نفت خیز در شروع راه تبدیل شدن به قطب جهانی هیدروژن سبز - آسمان تو

هم زمان با حرکت دولت ها و شرکت های نفتی بین المللی به سمت فراوری سوخت های هیدروژنی، به ویژه نوع سبز آن که از الکترولیز آب با استفاده از انرژی خورشیدی یا بادی به دست می آید، فراورینمایندگان بزرگ نفت در منطقه خلیج فارس خود نیز با حرکت دنیای همراه شده اند.

انتظار می رود که هیدروژن در آینده نقش بسیار مهمی در کاهش اشاعه گازهای گلخانه ای حاصل از فعالیت صنایع سنگین دنیا ایفا نماید و خاورمیانه نیز دوست ندارد که این فرصت نوظهور را از دست بدهد. از سوی دیگر با توجه به سرعت دریافت فرایند گذار به سمت انرژی های پاک، خاورمیانه می خواهد به دنیا نشان دهد که صرفاً صادرنماینده نفت خام نیست و می تواند انرژی های پاک نیز صادر کند. علاوه بر این، بعضی کشورهای خاورمیانه که اقتصادشان به شدت وابسته به نفت است، قصد دارند با حرکت به سمت فراوری انرژی ها پاک، اقتصاد خود را متنوع نمایند و از نفت فاصله بگیرند.

هفته گذشته رسانه های دنیا اخبار مربوط به دو پروژه بزرگ فراوری هیدروژن سبز در خاورمیانه را منتشر کردند؛ دبی اولین پروژه فراوری هیدروژن سبز در مقیاس صنعتی را در خاورمیانه کلید زد و عمان نیز از برنامه های خود برای احداث یکی از بزرگترین مجتمع های فراوری هیدروژن در دنیا رونمایی کرد.

دبی که یکی از امارت های تشکیل دهنده امارات متحده عربی -سومین فراورینماینده بزرگ نفت در اوپک- محسوب می گردد، با همکاری شرکت آلمانی زیمنس اقدام به راه اندازی نخستین مجتمع فراوری هیدروژن سبز در مقیاس صنعتی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نموده است. شرکت برق و آب دبی و نمایشگاه دنیای اکسپو 2020 دبی نیز در این پروژه بزرگ همکاری داشته اند.

به گفته کارشناسان شرکت زیمنس انرژی، این مجتمع بزرگ صنعتی در طول روز از برق فراوری شده توسط پارک خورشیدی محمد بن راشد آل مکتوم به منظور فراوری هیدروژن سبز به وسیله الکترولیز استفاده می نماید. هنگام شب نیز هیدروژن سبز فراوری شده در این مجتمع تبدیل به برق می گردد و برق مورد احتیاج دبی را به صورت انرژی پایدار تأمین می نماید. انتظار می رود ظرفیت فراوری این پارک خورشیدی تا سال 2030 به 5 گیگاوات برسد که این رقم بالاترین ظرفیت فراوری یک پارک خورشیدی در دنیا خواهد بود.

شرکت های منطقه، شرکای بین المللی آنها و تحلیلگران معتقدند که دبی و کل منطقه خاورمیانه با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، آینده روشنی در حوزه فراوری انرژی خورشیدی دارند. کارشناسان شرکت زیمنس انرژی در این خصوص می گویند: علی رغم پایین بودن هزینه های فراوری انرژی های خورشیدی و بادی در خاورمیانه، امکان صادرات این نوع انرژی محدود است؛ اما هیدروژن این پتانسیل را دارد که در آینده نقشی کلیدی در سبد انرژی دنیا ایفا نماید و فرصت های صادراتی تازه ای را پیش روی مناطقی که شرایط مساعدی برای فراوری انرژی های تجدیدپذیر دارند، بگشاید.

چند روز قبل کریستین بروش، مدیرعامل شرکت زیمنس انرژی، در مصاحبه با شبکه CNBC خاطرنشان کرد که امارات می تواند به یک صادرنماینده مهم هیدروژن در دنیا تبدیل گردد. وی در این خصوص تأکید کرد: من کاملاً معتقدم که این الگوی تجاری می تواند و باید در آینده یکی از الگوهای تجاری کلیدی در امارات و کل منطقه خاورمیانه باشد و این منطقه در صندلی یک صادرنماینده انرژی های پاک قرار گیرد.

عمان، یکی دیگر از فراورینمایندگان نفت در خاورمیانه که البته عضو اوپک نیست اما در ائتلاف نفتی اوپک پلاس حضور دارد، نیز هفته گذشته بیانیه مهمی را در مورد فراوری انرژی های پاک منتشر کرد. شرکت ملی نفت عمان (OQ) با همکاری شرکت اینترکانتیننتال انرژی هنگ کنگ و یک شرکت وابسته به دولت کویت که هر دو در زمینه سرمایه گذاری و توسعه انرژی های پاک فعالیت می نمایند، کار خود را برای ورود به عرصه فراوری هیدروژن سبز شروع نموده است.

مدیران شرکت اینترکانتیننتال انرژی در مورد دلایل مشارکت در این پروژه می گویند: با توجه به موقعیت راهبردی محل پروژه که بین آسیا و اروپا واقع شده و شرایط عالی دریای عرب از لحاظ وفور انرژی باد و تابش خورشید، این یک پروژه قابل اتکا برای فراوری و عرضه دائمی سوخت های سبز در سطح دنیا با قیمتی بسیار رقابتی است.

دکتر سلیم الهذیلی، مدیر بخش انرژی های جایگزین در شرکت ملی نفت عمان، نیز در مورد پروژه جدید این شرکت خاطرنشان می نماید: انرژی جایگزین یک محرک کلیدی برای رشد بلندمدت شرکت OQ و یک مؤلفه اساسی در راهبرد شرکت است. علاوه بر این، انرژی جایگزین با چشم انداز 2040 کشور عمان که هدف آن متنوع سازی منابع کشور و حداکثرسازی ارزش افزوده است نیز همخوانی دارد.

بزرگترین فراورینماینده نفت منطقه خاورمیانه و بزرگترین صادرنماینده نفت دنیا یعنی عربستان سعودی نیز نیم نگاهی به پروژه های فراوری هیدروژن سبز و به دست آوردن سهمی از بازار نوظهور این سوخت پاک دارد. شهر آینده پایدار نئوم که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، تبلیغات گسترده ای درباره آن به راه انداخته است، سال گذشته قراردادی به ارزش 5 میلیارد دلار با شرکت سعودی آکوا پاور که در زمینه فراوری انرژی و همچنین آب شیرین فعالیت می نماید، منعقد کرد. به موجب این قرارداد، یک مجتمع بزرگ فراوری آمونیاک مبتنی بر سوخت هیدروژن سبز در شهر نئوم احداث و محصولات آن به بازارهای دنیای صادر خواهد شد.

همه این طرح ها نشان دهنده این واقعیت هستند که حتی خاورمیانه نفت خیز هم در برابر فرایند گذار به انرژی هایی پاک و تقاضای روزافزون دنیای برای انرژی های پاک ایمن نیست و چاره ای جز همراه شدن با این فرایند ندارد.