سرنوشت روابط آمریکا و عربستان و آینده سیاسی بن سلمان بعد از انتشار گزارش خاشقجی - آسمان تو

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران به نقل از عربی 21 به دنبال انتشار گزارش قتل جمال خاشقجی توسط اطلاعات مرکزی آمریکا ناظران معتقدند برخلاف آنچه ظاهر این اقدام آمریکا نشان می دهد تغییر اساسی در روابط میان ایالات متحده و عربستان سعودی ایجاد نخواهد شد؛ بلکه تنها چیزی که در مناسبات میان دو طرف تغییر می نماید روینمودها و اهرم های فشار آمریکاست.

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و دنیا را در کانال تلگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و دنیا را در صفحه اینستاگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

بازگشت به متن این گزارش نشان می دهد که اطلاعات و مدارک صریح و دقیقی از مداخله مستقیم محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در اینجا مطرح نشده و این گزارش با استناد به تحلیل ها و شواهدی تاکید می نماید که محمد بن سلمان در ترور خاشقجی به نحوی دست داشته است. همین اطلاعات پراکنده درگزارش سیا چندین علامت سوال به وجود می آورد.

بر اساس گزارش مذکور سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا مسئولیت مستقیم محمد بن سلمان در قتل جمال خاشقجی را که مبتنی بر تسلط ولیعهد سعودی بر تصمیمات این کشور از سال 2017 بوده است با مشارکت مستقیم مشاور اصلی وی در این جنایت تایید و نیز به و استفاده از ابزار خشونت و سرکوب برای ساکت کردن مخالفان در خارج از کشور توسط نزدیکان بن سلمان اشاره نموده است.

به دنبال انتشار این گزارش واشنگتن تحریم هایی را بر افراد درگیر در این پفراینده اعمال و سیاست منع ورود به ایالات متحده را علیه هر کسی که در عربستان در سرکوب مخالفان خارج از این کشور نقش داشته است آغاز کرد.

در این زمینه سیف عبدالفتاح استاد علوم سیاسی معتقد است اقداماتی که از جانب ایالات متحده بنابر آنچه در گزارش مذکور آمده اجرا شده تا به امروز ناچیز بوده است و همین نشان می دهد آمریکا به منافع خود در رابطه با عربستان پایبند است. همچنین دولت جو بایدن ترجیح داده تا توپ در زمین محمد بن سلمان انداخته و منتظر پاسخ یا اقدام ولیعهد سعودی در قالب دفاع از خود در پفراینده قتل خاشقجی باشد.

این استاد علوم سیاسی معتقد است که با این حال اما سعودی ها برای دفاع از خود اقدام علنی انجام نمی دهند و ترجیح می دهند از روش های سیاسی استفاده نمایند. همین امر موجب می گردد تا در هفته های آینده شاهد مانورهایی از طرف ریاض و واشنگتن باشیم.

عبد الله عقرباوی محقق روابط بین الملل و امور امنیتی نیز در این زمینه گفت آنچه رخ داده در چارچوب تلاشهای دولت بایدن برای بازگرداندن تعادل در سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه پس از دونالد ترامپ رئیس جمهوری سابق ایالات متحده است.

این کارشناس امور امنیتی گفت دولت جدید آمریکا معتقد است که سیاست ترامپ روابط میان واشنگتن و ریاض را از الگوی سنتی خود خارج نموده و این مناسبات باید مجدداً تنظیم گردد. همچنین بایدن مسئله حقوق بشر را به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای خود جهت تأثیرگذاری بر کشورهای منطقه از اولویت های خود قرار داده است؛ موضوعی که در دوره ترامپ مورد توجه قرار نگرفت.

عبدالله عقرباوی گفت، با توجه به اینکه انتشار گزارش قتل جمال خاشقجی یکی از شاخص های تغییر ابزارهای واشنگتن برای نفوذ در عربستان است بعید به نظر می رسد که روابط میان ریاض و واشنگتن شاهد تحولات اساسی و بحران های غیر قابل حل باشد.

وی گفت در عین حال این نوع فشارها بر عربستان سعودی تعهد این کشور را به برنامه دولت بایدن جهت برقراری تعادل در روابط با ایالات متحده در منطقه تضمین می نماید.

این محقق عرب زبان توضیح داد جمال خاشقجی اهرم فشار مناسبی برای ایجاد فشار مورد احتیاج علیه رژیم سعودی تلقی شده و یک فرصت برای عربستان فراهم می نماید تا سیاست خارجی خود را در سایه تحولات منطقه ای و بین المللی تغییر دهد.

عقرباوی همچنین معتقد است فرایند تعادل سیاست خارجی آمریکا در دوره بایدن شامل ایران و ترکیه نیز می گردد که بایدن برای اجرای این سیاست از چندین ابزار استفاده خواهد نمود. بنابراین انتشار گزارش خاشقجی نیز می تواند به معنای اعمال فشار بایدن علیه عربستان جهت پذیرش سیاست جدید واشنگتن در قبال پفراینده های منطقه از جمله ایران و ترکیه باشد.

وی گفت که افشای اطلاعات مربوط به پفراینده خاشقجی در وهله اول با اهدف سیاسی انجام می گردد و در واقع می توان گفت که داستان خاشقجی تازه آغاز شده است؛ زیرا سیاست سنتی عربستان سعودی همیشه مبتنی بر پنهان کاری بوده و سعودی ها اقدامات خطرناک را به شکل مخفیانه انجام می دهند. بنابراین افشا گری می تواند اهرم فشار بزرگی علیه ریاض باشد.

سیف عبدالفتاح نیز درباره اظهارات آنتونی بلینکن، وزیر خارجه جدید آمریکا درباره عدم تمایل واشنگتن به قطع روابط با عربستان و یا رویارویی با این کشور گفت این امر نشان می دهد که ایالات متحده به دنبال استفاده از گزینه های مختلف است. در این شرایط شاید اکنون تنها گزینه آمریکا در مقابل عربستان کنار گذاشتن محمد بن سلمان باشد ،اما گزینه های متعدد دیگری نیز وجود دارد که در نهایت همه آنها باید منافع واشنگتن را تامین کند. بنابراین گفتگوهای دو طرف در این زمینه مدتی طولانی و به اشکال مختلف به طول خواهد انجامید و با فشار های مختلفی همراه خواهد بود که رویکرد باج خواهی واشنگتن از ریاض را نشان می دهد.

این استاد علوم سیاسی توضیح داد، باج خواهی آمریکا از عربستان در دوره ترامپ باج خواهی اقتصادی بود؛ به این صورت که عربستان در ازای تحقق خواسته های خود میزان پولی که مد نظر دولت ترامپ بود را به آن می داد. در حالی که باج خواهی واشنگتن از ریاض در دوره بایدن شامل فشار آوردن به سعودی ها در پفراینده های خاص و دریافت امتیاز از آنهاست.

آینده سیاسی محمد بن سلمان بعد از انتشار گزارش قتل خاشقجی

معتقدند که یکی از گزینه های موجود در جدول آمریکایی ها مقابل عربستان ممکن است برکناری محمد بن سلمان یا حداقل وادار کردن وی برای آزادی شاهزادگان و بازگشت تدریجی آنها به موقعیتشان باشد. اما موضوع برکناری محمد بن سلمان از ولیعهدی و به دنبال آن خاتمه دادن به رویایی پادشاهی وی موضوع پیچیده ای در روابط ریاض و واشنگتن است. علاوه بر آن گزارش قتل خاشقجی حاوی مدارک کافی برای محکوم کردن مستقیم ولیعهد سعودی نیست و به طور کلی آنچه که در این گزارش آمده پیش از این نیز به روش های مختلف افشا شده بود؛ در صورتیکه افشای صریح نقش مستقیم محمد بن سلمان در این جنایت یک نکته سرنوشت ساز در پفراینده خاشقجی است.

همچنین به گفته تحلیلگران آنچه می تواند پفراینده جمال خاشقجی را از زمان ترامپ تا به امروز تغییر دهد وجود شواهدی روشن و قطعی درباره محکومیت محمد بن سلمان است که تا به امروز کسی آنها را افشا ننموده و در گزارش سیا نیز مطرح نشده بود.

بنابراین احتمالات زیادی درباره پنهان کردن عمدی اطلاعات در این زمینه وجود دارد، اما آنچه که تعیین به نظر می رسد این است که دولت دموکرات آمریکا هنوز قصد ندارد به دلیل ماهیت پیامدهای افشای جزئیات بیشتر از نحوه ترور جمال خاشقجی مناسبات خود را با عربستان به شکل جدی تحت شعاع قرار دهد.

آینده بن سلمان در مطبوعات بین المللی

انتشار گزارش ترور جمال خاشقجی بازتاب فراوانی در سراسر رسانه های دنیا داشت. رادیو بی بی سی در این زمینه گفت که گزارش خاشقجی ضربه بزرگی به اعتبار محمد بن سلمان بوده و برای چندین دهه تعاملات غرب و عربستان را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اما بعید به نظر می رسد در صندلی ولیعهدی بن سلمان و یا روابط میان واشنگتن و ریاض تاثیری داشته باشد.

وب سایت بلومبرگ نیز نوشت واشنگتن با استفاده از پفراینده جمال خاشقجی می تواند در چندین مورد عربستان را تحت فشار قرار دهد که از جمله آنها پفراینده جنگ یمن و پفراینده هسته ای ایران است.

رونامه فایننشنال تایمز انگلیس نیز گزارش های مربوط به اینکه بایدن قصد کنار زدن بن سلمان را دارد را رد نموده و نوشت، هدف اصلی بایدن از تحت فشار قرار دادن محمد بن سلمان خاتمه دادن به زیاده خواهی ها و سیاست افراطی ترامپ و دامادش جر کوشنر است که ولیعهد سعودی را مجاز به انجام هرگونه رفتارهای گستاخانه نموده بودند.

واشنگتن پست نیز با انتشار گزارشی درباره آینده روابط عربستان و آمریکا در دوره بایدن گفت، محتمل است تنش های جدیدی میان دو کشور به وجود آید اما در روابط تاریخی دو طرف تغییری ایجاد نشده و آمریکا همچنان به فروش سلاح به عربستان ادامه خواهد داد.